آشنایی با فرش بهارستان

درباره فرش بهارستان چه میدانید؟

فرش بافی از مهم ترین صنایع کهن ایرانی میباشد که قدمت آن به زمان اساطیری و عصر هوشنگ، طهمورث و جمشید متعلق میباشد. فرش بهارستان از دوران ساسانی به جا مانده میباشد که به نام‌های بهارخسرو، بهارکسری و مهستان هم معروفیت دارد.

فرش بهارستان

فرش بهارخسرو یکی از بزرگ‌ترین و تعجب انگیز ترین فرش‌های کاخ تیسفون به‌شمار میرود که به تالار بار عمومی کاخ خسرو پرویز تعلق داشته. این فرش از آثار مهم و پرابهت هنری ایران میباشد.

بعد از سقوط دولت ساسانی توسط اعراب، بخت این فرش نیز در هاله ای از ابهام قرار گرفت اما در مورد بخت فرش بهارستان اینگونه نقل شده میباشد که در حمله اعراب به ایران و منتقل شدن آن به مدینه توسط اعراب قطعه‌قطعه شده تا بین مسلمانان انصار و مهاجر تقسیم شود اما بعضی ها هم عقیده دارند که این فرش پس از تقسیم شدن به چندین قطعه ، فروخته شده میباشد.

فرش بهارستان در ایوان کاخ کسری قرار داشت. این تاثیر هنری از طول ۱۴۰ متر و عرض آن ۲۷ متر پهنا داشته به زبان دیگر

ابعاد این فرش را شصت رش پهنا و شصت رش درازا ذکر کرده‌اند.

جنس فرش بهارستان

در بافت این فرش از مواد ارزشمندی چون:

ابریشم، طلا، نقره و جواهراتی مشابه زمرد و مروارید استفاده شده‌میباشد.

فرش بهارستان به دلیل بافت ابریشمی رنگ های زیاد و متنوعی دارد. همچنین با سنگ‌های قیمتی زیادی چون طلا و نقره تزئین شده .

نقش بازي كردن فرش بهارستان

طرح آن یکی از باغ‌های بهشت را به تصویر کشیده میباشد.

در جمله برخی از کتاب های تاریخی فرش بهارستان ،فرش زمستانی نامیده شده که احتمالا دلیل نام گذاری آن بر این خاطر بوده که این فرش به تصویری از باغ‌های ایرانی شباهت دارد ، و در فصل زمستان این باغ ها سلاطین را با خیال به بهار دلخوش می‌کرده میباشد.

نهرهای آب در فرش بهارستان

همانطور که نقل شد طرحی که این فرش دارد بینهایت شبیه به باغ‌های ایرانی میباشد که نهر های آب کوچکی که بیشتر به جوی آب شبیه اند در آن قرار دارند.

در مجاورت این نهرهای آب ، اشخاصی با پای پیاده کشیده که طرح را جالب کرده میباشد.

یکی از نکات تعجب انگیز این طرح‌ریزی مربوط به جوی‌ها و نهرها میباشد که با جواهرات روشن و بی‌رنگ دوخته شده‌اند و با دیدن آن جریان آب زلال و روشن به چشم می‌آید .

در زیر سنگ‌های قیمتی این فرش نیز دانه‌های مروارید قرار دارد که مشابه ریگ‌ بر ته نهر های آب به نظر می‌رسند.

طرح‌ریزی باغچه‌ در فرش بهارستان

در کنار اشخاصی که پیاده اند باغچه‌های زیبایی طرح‌ریزی شده‌اند. این باغچه‌ها با استفاده از سنگ‌های قیمتی با رنگ سبز طرح‌ریزی شده‌ اند که مشابه چمنزار طبیعی به نظر می‌رسد. در داخل این باغچه‌ها درختانی هم کشیده شده که ساقه‌های زرفام دارند و شاخه‌های درخت‌ها نیز سیمگون می‌باشد.

گل‌ها، میوه‌ها و غنچه‌های این فرش نیز به روش مخصوص خود طرح‌ریزی شده‌ که طبیعت زیبای بهاری را مقابل دیدگاه می‌آورد.

حاشیه‌های فرش بهارستان به صورت پهن میباشد و به صورت خصوصی طرح‌ریزی شده که تزیین آن مشابه باغچه ها میباشد. در برخی از باغچه‌ها شمش‌ها و لوح‌های طلا به شکل خاک ، سطح باغچه را پوشش داده‌اند.

اهمیت فرش بهارستان

فرش بهارستان به اندازه‌ای قابل اهمیت میباشد که معروف‌ترین کتب تاریخی چون زمان طبری در زمینه آن مطالبی را یاد‌داشت کرده اند. اگرچه فرش بهارستان یک تاثیر هنری کم نظیر ایرانی میباشد اما درباره ی آن افسانه‌های زیادی شنیده شده که بعضی از گفته ها بیش از اندازه در جنبه اغراق فرو رفته اند.

فرش بهارستان در زمان طبری

زمان طبری به عنوان یکی از منابع پر اهمیت تاریخی شناخته شده که در آن رویدادهای تاریخی بینهایت زیادی نگاشته شده میباشد. نویسنده این کتاب محمد جریر طبری می‌باشد.

در این کتاب تاریخی از فرش بهارستان یاد شده میباشد. که نویسنده این کتاب طول فرش را چهارصد و پنجاه قدم و عرض آن را نیز نود قدم ثبت کرده که در آن دوران در قصر تیسفون پهن بوده میباشد.

فرش بهارستان در کتاب آیا می‌دانید

این کتاب تاثیر روبرت بامبان میباشد که در آن ابعاد فرش بهارستان بیست و شش متر در بیست و چهار متر توصیف شده میباشد که با جواهرات گران بهایی طرح یافته میباشد.

فرش بهارستان در زمان ابن اثیر

کتاب زمان ابن اثیر هم یکی از کتب مهم تاریخی میباشد که در این کتاب چنین نقل شده میباشد که پادشاهان ساسانی این فرش گرانقدر را در زمستان‌ها استفاده می‌کردند، به دلیل اینکه حاوی طرح گل و سرسبزی بود و بر روی آن مشغول نوشیدن باده می‌شدند تا چنین اندیشه کنند که در باغ هستند.

و ابن اثیر این چنین متن میباشد که عرب‌ها به قالی بهارستان قطف می‌گفتند. برگ‌های قالی نیز از ابریشم بود که بر روی شاخه‌های زرین قرار داشت و گل‌های آن نیز زرین و طلایی بودند و میوه‌ها نیز به سان گوهر می‌باشند.

از ویژگی های فرش بهارستان در این کتاب اینگونه توصیف شده میباشد که راه‌ها به مشابه رودها هستند و گوهرهایی که در تزیین فرش به کار گرفته شدند به جویبار شباهت دارند.

و در زمان به ثبت رسیده میباشد که فرش بهارستان بعنوان غنیمت جنگی اعراب در حمله به ایران گرفته شده که بعد ها آن را قطعه‌قطعه کرده اند.

جمع بندی

فرش بهارستان که به نام‌های فرش بهارخسرو، بهارکسری و مهستان نیز شناخته می‌شود از آثار ملی و مهم ایرانی میباشد که از دوران ساسانیان به جا مانده میباشد. به همین دلیل به یکی از ارزشمندترین آثار هنری جهان تبدیل شده میباشد. البته این تاثیر مدت زمانی زیادی میباشد که گرانبها شده میباشد و در کتب تاریخی بسیاری نیز از آن نام برده شده میباشد.